Podatek od spadków i darowizn to zobowiązanie określone w Ustawie o podatku od spadków i darowizn z dnia 28 lipca 1983r. (Dz. U. z 2018r. poz. 644). Jest to podatek bezpośredni, związany z dziedziczeniem, darowizną, zasiedzeniem, nieodpłatnym zniesieniem współwłasności, zachowkiem lub nieodpłatną rentą, użytkowaniem oraz służebnością.

Obowiązek podatkowy i wymiar podatku

Obowiązek podatkowy związany z zaistnieniem wyżej wymienionych sytuacji powstaje w chwili przyjęcia spadku, otrzymania zachowku, także na drodze postępowania sądowego lub złożenia oświadczenia o darowiźnie. Podstawą opodatkowania jest wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych. Jego wysokość natomiast uzależniona jest od tzw. grupy podatkowej, do której zalicza się nabywcę.

Pojęcie grupy podatkowej

Zakwalifikowania nabywcy do grupy podatkowej dokonuje się na postawie stosunku osobistego nabywcy do osoby, od której lub po której rzeczy lub prawa majątkowe zostały nabyte.

W tym celu wyróżnia się trzy grupy podatkowe:

  • I grupa podatkowa – należy do niej najbliższa rodzina, tj. małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teść
  • II grupa podatkowa – zaliczają się do niej: zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych
  • III grupa podatkowa – obejmuje pozostałych nabywców, czyli osoby dalej spokrewnione i obce.

Im bliższe jest pokrewieństwo (stosunek osobisty), nabywcy do zbywającego, tym mniejszy podatek do zapłacenia.

Zwolnienia od podatku od spadków i darowizn

Od 2007 roku zwolnione z podatku od darowizn i spadku jest wejście w posiadanie rzeczy lub praw majątkowych od:

  • małżonka/małżonki
  • zstępnych (dzieci, wnuków, w tym także dzieci przysposobionych)
  • wstępnych (rodziców, dziadków, w tym także rodziców adopcyjnych)
  • pasierba
  • rodzeństwa (także przyrodniego)
  • ojczyma, macochy.

Wyżej wymienione osoby są określane mianem „zerowej grupy podatkowej”. Nie obejmuje ona jednak synowej, zięcia, teściowej i teścia, stąd jej członkowie nie stanowią pełnego składu „pierwszej grupy podatkowej”.

Nie jest to jednak zwolnienie bezwarunkowe. Istotną kwestią w celu uzyskania zwolnienia od podatku jest, aby nabywca poinformował o tym fakcie właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od daty powstania obowiązku podatkowego. Również przekazanie pieniędzy (np. z darowizny) powinno nastąpić w formie przelewu bankowego na rachunek bankowy.

Ustawodawca wskazał również limit kwotowy, który określa kwotę wolną od opodatkowania i jest ona zależna od przynależności przez nabywcę do grupy podatkowej. Limity te kształtują się w następujący sposób:

  • I grupa podatkowa -9637zł
  • II grupa podatkowa – 7276zł
  • III grupa podatkowa – 4902zł.

Podane powyżej limity dotyczą otrzymanych spadków i darowizn od jednego zbywającego w okresie pięcioletnim. W tym przypadku nie ma obowiązku zgłaszania tego faktu do urzędu skarbowego a podatek należy uiścić za każdą nadwyżkę ponad tę kwotę.